U Multimedijalnoj sali Memorijalnog centra Sarajevo te paralelno putem Zoom platforme, danas je održan drugi u nizu naučnih simpozija u okviru 11. internacionalne konferencije „Sarajevo i svijet“, segmenta ovogodišnje manifestacije Odbrana BiH – Igman 2025 – od Dana nezavisnisti do Dana državnosti. Naučni skup pod nazivom „Urbicid i sudbina gradova: Sarajevo kao globalna referenca“ organizirali su Međunarodni forum Bosna i Memorijalni centar Sarajevo, u saradnji s Gradom Sarajevom. Simpozij je bio posvećen sjećanju na prof. Michaela Safiera, uglednog urbanistu, istraživača urbicida i dugogodišnjeg prijatelja Sarajeva, koji je preminuo u novembru 2024. godine. Njegov legat – lična biblioteka od preko 3.500 publikacija – simbolično je predat Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci Bosne i Hercegovine kao trajni doprinos jačanju akademske misli i kulture sjećanja.
Učesnici simpozija – eminentni stručnjaci iz BiH, Ujedinjenog Kraljevstva, Francuske, Italije, Sirije, Nizozemske i drugih zemalja, razgovarali su o urbicidu kao pojavi sistematskog uništavanja gradova, javnih prostora, institucija kulture i kolektivnog pamćenja, s posebnim fokusom na Sarajevo, koje je tokom opsade 1992–1995. postalo globalni simbol rezilijentnosti i otpora uništenju.
Skup su otvorili Ahmed Kulanić, direktor Memorijalnog centra Sarajevo i ministar za boračka pitanja Kantona Sarajevo Omer Osmanović.
Kulanić je u pozdravnom obraćanju skrenuo pažnju da urbicid nije samo uništenje gradske infrastrukture nego i pokušaj brisanja pamćenja, identiteta, kulture, života i suživota.
– Sarajevo je kroz historiju mnogo puta bilo napadano, ali, posebno snažan udar pretrpjelo je tokom agresije 1992-1995, bivajući pod opsadom 1425 dana. Gađane su bolnice, škole, muzeji, biblioteke – sve ono što grad čini gradom. Ubijan i mučen je duh Sarajeva – grada u čijim ulicama, kvartovima i mahalama se susreću i prepliću epohe, koegzistiraju istok i zapad. Ali ipak, Duh Sarajeva je preživio – kazao je Kulanić.
Ministar Osmanović je kazao da je izuzetno važno, u akademskom okviru govoriti o temi urbicida, naročito iz današnje perspektive.
Uvodno izlaganje održala je dr. Amra Hadžimuhamedović, direktorica Centra za kulturno naslijeđe IFB i moderatorica današnjeg naučnog skupa, ističući potrebu za kritičkim promišljanjem o urbicidu ne samo kao fizičkom uništenju gradova, već i kao napadu na njihovu kulturnu, identitetsku i duhovnu strukturu. Posebno je naglasila rezilijentnost Sarajeva koje je, u novijoj svjetskoj historiji, u 20. vijeku, pretrpilo najteži oblik razaranja.
Poseban doprinos simpoziju dali su učesnici poput prof. dr. Toma Selwyna, dr. Camilla Boana, dr. Lejle Kreševljaković, prof. dr. Safeta Hadžimuhamedovića i brojnih drugih panelista i komentatora iz oblasti arhitekture, antropologije, urbanizma i kulturne politike. Diskusije su se kretale od teorijskih modela urbicida do konkretnih primjera poslijeratne obnove, kolektivnog sjećanja i izazova institucionalne marginalizacije.
Završni čin simpozija – predaja biblioteke Michaela Safiera – podsjetio je na ključnu ulogu institucija kulture u očuvanju državnosti Bosne i Hercegovine. Nacionalna i univerzitetska biblioteka BiH, koja je tokom agresije bila simbol urbicida i danas svjedoči o nastavku tih destruktivnih procesa kroz institucionalnu zapuštenost i ignorisanje.
Simpozij je još jednom potvrdio značaj Sarajeva kao mjesta susreta znanja, solidarnosti i univerzalnih vrijednosti.
